DẤU ẤN 162 NĂM TÂN HƯƠNG - KONTUM

Nhà thờ Tân Hương thứ tư (1906- 2013)

TÂN HƯƠNG, nguyên trước đây là tên của một làng người Việt đầu tiên hình thành và phát triển tại khu vực phía bắc dòng sông Dak Bla, dần dần phát triển thành trung tâm văn hóa, xã hội, tôn giáo, hành chính của toàn vùng, nên được gọi là Tổng Tân Hương. Tại nơi đây, đã từng hình thành một làng người Việt đầu tiên của Tỉnh Kon Tum, sau vài lần thay đổi tên gọi, được chính thức mang tên là Làng Tân Hương (1926).

Kon Tum xưa cạnh dòng sông Dak Bla

Nhớ về cội nguồn, vào thời tiền bán thế kỷ 19, Kon Tum chỉ là vùng rừng thiêng nước độc, nơi sinh sống của những bộ lạc thiểu số quy tụ theo từng làng. Vào thời kỳ này, dưới sự cai trị chuyên chính của triều đình Nhà Nguyễn ( Minh Mạng 1820-1840, Thiệu Trị 1841-1847, Tự Đức 1848-1883), nhiều dụ cấm đạo Thiên Chúa gắt gao được ban hành. Nhiều vị giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân phải chịu cảnh bắt bớ, tra tấn, tù đày và thụ án tử hình rất dã man.

Do vậy, Đức Cha Stêphanô Cuénot Thể, Giám mục Địa phận Đông Đàng Trong ( Địa phận Qui Nhơn) đã vạch kế hoạch dò đường tìm đến vùng cao nguyên phía Tây, nơi có con sông lớn chảy qua, để dùng làm nơi an toàn cho giáo dân lánh nạn bách hại đạo và để mở mang công cuộc truyền giáo cho người dân tộc thiểu số. Ngài đã tổ chức nhiều cuộc hành trình tìm kiếm rất gian khổ, nhưng đều thất bại.

Lm. FX, Nguyễn Do, cha sở Tân Hương (1851-1872)

Mãi đến năm 1848, Ngài sai Thày Sáu Do (FX. Nguyễn Do) giả làm người lái buôn lên đường chung sống với đoàn người lái buôn đến được Trạm Gò (An Khê), nhưng lại thất bại vì sự kiểm soát rất gắt gao của quan quân Triều đình Nhà Nguyễn. Thày Sáu Do sau đó lại hướng dẫn đoàn thám hiểm dò tìm con đường khác, sau nhiều tháng băng rừng vượt suối, trải qua bao nguy hiểm đến tính mạng, Thày bất ngờ phải đối diện với Ông Bok Ki¬m, mét vÞ “l·nh chóa” næi tiÕng trªn vïng cao nguyªn. Nh­ưng nhê sù quan phßng cña Thiªn Chóa, ¤ng Bok Ki¬m ®· tiÕp ®ãn Thµy S¸u Do rÊt niÒm në vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó Thµy S¸u Do tiÕp tôc cuéc hµnh tr×nh. Vµ mét thêi gian sau ®ã, ®oµn th¸m hiÓm cña Thµy S¸u Do ®· ®Õn ®­ưîc ®Þa ®iÓm ®Çu tiªn nh­ư ®· dù ®Þnh lµ Kon K¬ X©m. Sau mét thêi gian cư­ tró vµ æn ®Þnh c«ng viÖc truyÒn gi¸o t¹i n¬i nµy, Thµy S¸u Do cïng ®oµn th¸m hiÓm ®· xu«i theo dßng s«ng Dak Bla t×m ®Õn vïng ®Êt réng r·i b»ng ph¼ng h¬n ®Ó ®Þnh cư­ l©u dµi vµ ho¹ch ®Þnh c¸c ch­ư¬ng tr×nh lËp lµng, ph¸t triÓn kinh tÕ ch¨n nu«i, trång trät, song song víi viÖc thiÕt lËp c¸c trung t©m truyÒn gi¸o, mµ 1 trong 4 trung t©m nµy lµ Trung T©m TruyÒn Gi¸o R¬ Hai, n¬i tËp trung kh¸ ®«ng ®ång bµo ng­ưêi Thư­îng vµ Kinh. Riªng nhãm ng­ưêi Kinh (ViÖt) nµy ®­ưîc Thµy S¸u Do hư­íng dÉn lËp lµng ViÖt ®Çu tiªn gåm c¸c gi¸o d©n h×nh thµnh một Gi¸o xø, sau vµi lÇn mang tªn Gß MÝt vµ Tr¹i Lý, ®­ưîc chÝnh thøc gäi lµ Gi¸o xø T©n H­ư¬ng kÓ tõ n¨m 1926.

Nhµ thờ T©n Hương dịp Lễ M×nh M¸u Th¸nh Chóa trước năm 1954

Gi¸o xø T©n H­ư¬ng lµ gi¸o xø ngư­êi ViÖt ®Çu tiªn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ngay gi÷a trung t©m thµnh phè Kon Tum ngay tõ thêi kú võa míi khai ph¸ n¨m 1851 m·i cho ®Õn ngµy nay.

Như­ vËy, Gi¸o xø T©n H­ư¬ng cã nguån gèc tõ  n¨m 1851 do Cha FX. NguyÔn Do thµnh lËp vµ cai qu¶n d­ưíi tªn Trung t©m TruyÒn Gi¸o R¬ Hai bao gåm c¸c d©n téc Kinh vµ Th­ưîng.

Mừng 155 năm Giáo xứ Tân Hương (1851-2006)

Vµo th¸ng 10/2006, Gi¸o xø T©n H­­ư¬ng long träng kû niÖm 155 n¨m thµnh lËp Gi¸o xø T©n H­ư¬ng (1851 - 2006) vµ mõng 100 n¨m ngµy x©y dùng nhµ thê T©n H­ư¬ng thø tư­ (1906 - 2006). Nếu tÝnh đến n¨m 2013 nµy, Gi¸o xø T©n H­ư¬ng cã tuæi ®êi lµ 162 n¨m vµ nhµ thê T©n Hư­¬ng thø t­ư ®­ưîc trßn 107 n¨m.

Tượng Tri ân Lm. FX. Nguyễn Do tại Giáo xứ Tân Hương

Cha FX. NguyÔn Do, vÞ linh môc ng­ưêi ViÖt ®Çu tiªn cña Gi¸o phËn Kon Tum, lµ cha sở người Việt đầu tiªn của Gi¸o xứ T©n Hương vµ lµ ng­ưêi ®· cã c«ng rÊt lín ®èi víi nh©n d©n TØnh Kon Tum trong suèt qu¸ tr×nh th¸m hiÓm, t×m thÊy vïng ®Êt réng r·i mµu mì ven s«ng Dak Bla vµ x©y dùng nªn nh÷ng lµng ngưêi d©n téc vµ Kinh ngay t¹i trung t©m thµnh phè Kon Tum hiÖn nay, kÓ tõ n¨m 1850 cho ®Õn ngµy Ngµi qua ®êi vµo n¨m 1872.

Bia đá khắc ghi quá trình xây dựng nhà thờ Tân Hương & Các cha sở

Bia đá khắc ghi lịch sử hình thành Giáo xứ Tân Hương, Kon Tum

Tư­ëng còng nªn ghi nhËn thªm vµi sù kiÖn lÞch sö sÏ ®­ưîc long träng kû niÖm vµo n¨m 2013 nµy:

- Nhµ thê ChÝnh Tßa Kon Tum mõng kû niÖm 100 n¨m ( 1913 - 2013)

Ảnh xưa: Nhà thờ chính Tòa GP. Kon Tum

- TØnh Kon Tum mõng 100 n¨m thµnh lËp TØnh (09/02/1913 - 09/02/2013): 

Nh©n dÞp c¸c c¸n bé c¸c c¬ quan, ban, ngµnh vµ toµn thÓ nh©n d©n TØnh Kon Tum rén rÞp ®ãn mõng ngµy kû niÖm 100 n¨m thµnh lËp TØnh Kon Tum vµo ngµy 09/02/2013, nhận thấy c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu lÞch sö TØnh Kon Tum, ®Æc biÖt V¨n Phßng TØnh ñy Kon Tum ®· cã thµnh lËp Ban ChØ ®¹o, Ban Biªn tËp, Ban Biªn so¹n cuèn s¸ch mang tùa ®Ò "Kon Tum - 100 n¨m lÞch sö vµ ph¸t triÓn", mµ Tr­ưëng Ban ChØ ®¹o lµ Bµ Y Möi, Phã BÝ Thư­ Th­ưêng trùc TØnh ñy, Tr­ưëng ®oµn §BQH. TØnh Kon Tum­,đã thực sự vào cuộc miệt mài biên soạn cuốn sách này để kịp phát hành đúng vào dịp mừng 100 năm ngày thành lập Tỉnh Kon Tum 09/02/2013 sắp tới. 

Thiết nghĩ Quý vị có trách nhiệm viết sử nên viết lịch sử cách trung thực, rõ ràng, đầy đủ có ghi phần trích dẫn, hoặc đính kèm các tài liệu & hình ảnh cụ thể. Cần nên tránh dùng từ "truyền thuyết" trong lịch sử như trang Lịch sử Tỉnh Kon Tum của Cổng thông tin điện tử Tỉnh Kon Tum  (www.kontum.gov.vn/ ) đã trích dẫn. Đề nghị nghiên cứu cách trung thực và đưa vào lịch sử Tỉnh Kon Tum một nhân vật có thực trong lịch sử, có công rất lớn đối với nhân dân và lịch sử Tỉnh Kon Tum, đó là cố Linh mục Ph.X. Nguyễn Do, vị linh mục người Việt đầu tiên rất quả cảm, nhiệt thành trong công cuộc tìm kiếm, khẩn hoang lập làng trên vùng đất rộng rãi bằng phẳng ven sông Dak Bla, nơi tọa lạc Thành phố Kon Tum, và là nơi mọi người dân thành phố này đang lập cư để sinh sống bình an như chúng ta thấy ngày nay.

Chào mừng 100 năm thành lập Tỉnh Kon Tum (09/02/1913-09/02/2013)

Xin thµnh kÝnh tri ©n LM. FX. Nguyễn Do vµ c¸c vÞ tiÒn nh©n thuë x­ưa ®· vui lßng dÊn th©n nhiÖt thµnh hy sinh, chÊp nhËn mäi gian nguy thö th¸ch ®Ó khai ph¸, më mang miÒn ®Êt T©y nguyªn, ®Æc biÖt TØnh Kon Tum vµ mang l¹i nhiÒu hoa tr¸i Tin Mõng cho N­ưíc Chóa.

P. Mai Tù Cư­êng, Kon Tum